ŻELAZO

Żelazo - istotny pierwiastek w organizmie człowieka

Żelazo stanowi niezbędny składnik mineralny, który pełni fundamentalne funkcje w organizmie człowieka. Ten pierwiastek odgrywa szczególnie ważną rolę w transporcie tlenu, metabolizmie oraz prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Organizm wykorzystuje żelazo m.in. do produkcji hemoglobiny oraz mioglobiny, a także wielu enzymów uczestniczących w przemianach metabolicznych.

Funkcje żelaza w organizmie

Transport tlenu w organizmie to jedna z najistotniejszych funkcji żelaza. Pierwiastek ten wchodzi w skład hemoglobiny - białka znajdującego się w czerwonych krwinkach, które odpowiada za dostarczanie tlenu do wszystkich komórek organizmu. Żelazo jest również składnikiem mioglobiny, białka magazynującego tlen w mięśniach. W przewodzie pokarmowym żelazo występuje w dwóch formach: hemowej (pochodzenia zwierzęcego) oraz niehemowej (pochodzenia roślinnego). Organizm przyswaja żelazo hemowe znacznie skuteczniej, dlatego osoby stosujące dietę wegetariańską powinny zwrócić szczególną uwagę na odpowiednią podaż tego pierwiastka.

Objawy niedoboru żelaza w organizmie

Niedobór żelaza może prowadzić do wielu niepokojących objawów. Początkowo mogą one być trudne do zauważenia, jednak z czasem stają się coraz bardziej uciążliwe. Do najczęstszych symptomów należą: przewlekłe zmęczenie, osłabienie, bladość skóry, łamliwość paznokci, wypadanie włosów oraz pogorszenie koncentracji. W przypadku długotrwałego niedoboru żelaza może rozwinąć się niedokrwistość z niedoboru żelaza, która wymaga konsultacji medycznej. Ferrytyna, czyli białko magazynujące żelazo w organizmie, stanowi jeden z głównych wskaźników poziomu żelaza w organizmie. Jej stężenie w surowicy krwi pozwala ocenić zapasy żelaza.

Źródła żelaza w diecie

Produkty bogate w żelazo powinny regularnie pojawiać się w codziennym jadłospisie. Najlepszym źródłem żelaza hemowego są: czerwone mięso, podroby (szczególnie wątroba), ryby oraz owoce morza. Żelazo niehemowe występuje w produktach roślinnych, takich jak: nasiona roślin strączkowych, pestki dyni, sezam, komosa ryżowa, szpinak oraz inne zielone warzywa liściaste. Przyswajalność żelaza z produktów roślinnych można zwiększyć, łącząc je z produktami bogatymi w witaminę C, która znacząco poprawia wchłanianie tego pierwiastka.

Suplementacja żelaza - kiedy warto rozważyć?

Suplementacja żelaza może okazać się pomocna w przypadku zwiększonego zapotrzebowania na ten pierwiastek lub trudności w pokryciu jego zapotrzebowania poprzez dietę. Szczególną grupę stanowią kobiety w ciąży, osoby z zaburzeniami wchłaniania oraz sportowcy. Przed rozpoczęciem suplementacji należy skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie badania, ponieważ zarówno niedobór, jak i nadmiar żelaza w organizmie może być szkodliwy. Poziom żelaza w organizmie powinien być regularnie monitorowany, aby uniknąć potencjalnych powikłań związanych z jego nieprawidłowym stężeniem.

Biodostępność żelaza - czynniki wpływające na wchłanianie

Na przyswajalność żelaza wpływa wiele czynników. Witamina C znacząco poprawia wchłanianie żelaza niehemowego, dlatego warto wzbogacić posiłki w produkty bogate w tę witaminę, takie jak: cytrusy, papryka, brokuły czy natka pietruszki. Z kolei niektóre substancje mogą utrudniać wchłanianie żelaza - należą do nich taniny zawarte w kawie i herbacie, fityniany obecne w produktach zbożowych oraz szczawiany występujące w niektórych warzywach. Dlatego ważne jest, aby zachować odstęp czasowy między spożyciem tych produktów a posiłkami bogatymi w żelazo.